درس بیست و پنجم: مبطلات نماز
از زمانی که تکبیره الاحرام میگوییم و شروع نماز تا پایان آن برخی از کارها بر ما حرام میشود و انجام دادن آنها نماز را باطل میکند. اگر در بین نماز بفهمیم که مکانی که در آن نماز میخوانیم غصبی است، ادامه دادن نماز در آن مکان صحیح نیست. و اگر در بین نماز بفهمیم هنوز وقت نماز نشده است و یا اینکه وضو یا غسلمان باطل شود، مثل اینکه کسی در بین نماز خوابش ببرد، نماز باطل میشود. همچنین اگر صورت را عمداً از قبله برگردانیم، به طوری که نگویند رو به قبله هستیم، نمازمان باطل میشود.
به هم خوردن شکل ظاهری نماز: اگر در بین نماز کاری کنیم که شکل ظاهری نماز به هم بخورد مثل دست زدن یا به هوا پریدن (چه سهوی باشد چه عمدی) نماز باطل میشود. ولی اشاره کردن با دست و چشم که شکل نماز را به هم نمیزند، اشکالی ندارد. اگر در بین نماز به قدری ساکت بمانیم که نگویند نماز میخواند، باید نمازمان را دوباره بخوانیم.
تمام کردن نماز واجب و شکستن آن حرام است. ولی در حال ناچاری مثل جلوگیری از ضرر بدنی یا مالی، به هم زدن نماز اشکالی ندارد. البته در بعضی از حالات، شکستن نماز واجب است. مثل وقتی که طلبکاری که طلب خود را درخواست میکند و امکان پرداخت آن بدون برهم زدن حالت نماز ممکن نیست؛ در این صورت اگر وقت نماز وسعت دارد باید نماز را بشکنیم و بدهی او را پرداخت کنیم.
خوردن و آشامیدن نماز را باطل میکند. حتی اگر به گونه ای باشد که حالت نماز را به هم نزند. ولی فرو بردن ذره های غذا که لای دندان مانده، اشکالی ندارد. اگر در نماز عمداً سخنی بگوییم، حتی اگر یک کلمه باشد، نمازمان باطل میشود. ولی سرفه، عارق و آه کشیدن اشکالی ندارد. درهنگام نماز نمیتوانیم با غیر از خداوند صحبت کنیم. بنابر این حتی پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و ائمه علیهم السلام را نیز نمیتوانیم در قنوت و غیر آن مخاطب خودمان قرار دهیم. هنگام نماز نباید به کسی سلام کنیم ولی اگر کسی به ما سلام کند باید جواب سلام او را بدهیم و در جواب اول کلمه سلام را بگوییم. یعنی “سلام علیکم” یا “السلام علیکم” نه “علیکم السلام”.
گریستن عمدی با صدا اگر برای امور دنیوی باشد نماز را باطل میکند ولی اگر بدون صدا یا به خاطر خشوع و ترس از عذاب الهی باشد، نماز باطل نمیشود. خندیدن عمدی باصدا نیز نماز را باطل میکند. اما لبخند زدن و خنده غیر عمدی به شرطی که انسان را از حالت نماز خارج نکند، اشکالی ندارد.
اگر در حال قیام دست هایمان را روی هم بگذاریم یا بعد از سوره حمد “آمین” بگوییم، نمازمان باطل میشود البته اگر به خاطر تقیه یا از روی فراموشی و یا ناچاری این اعمال انجام شود، یا برای کاری مثل خاراندن دست و مانند آن دستها را روی هم بگذاریم، اشکالی ندارد. تقیه یعنی حفظ جان، مال یا ناموس از خطر یا حفظ وحدت امت اسلامی.